Οι μη φαρμακολογικές παρεμβάσεις εμπεριέχουν την ραχοκοκαλιά της αντιμετώπισης της άνοιας. Παίρνοντας υπόψη ότι τα διαθέσιμα φάρμακα που υπάρχουν τώρα για την άνοια έχουν μόνο μέτρια αποτελέσματα, δεν σταματούν την εξέλιξη της αρρώστιας, έχουν εγκριθεί για το Αλτσχάιμερ και εν μέρει για το Πάρκισον και μπορούν να προκαλέσουν παρενέργειες βάζοντας σε κίνδυνο την ποιότητα της ζωής των ανθρώπων με άνοια (π.χ. πτώσεις, προβλήματα στην γνωστική λειτουργία και κινητικότητα), η μη φαρμακολογικές παρεμβάσεις συγκροτούν στρατηγικές αντιμετώπισης πρώτης γραμμής και επιπρόσθετες. Έχουν καλή ανεκτικότητα, ενδυναμώνουν τους ανθρώπους με άνοια, διευκολύνουν την αυτοδιαχείριση και υποστηρίζουν τους ανεπίσημους φροντιστές.
Ακόμα και στην περίπτωση της ανάπτυξης νέων φαρμακολογικών παραγόντων που επιβραδύνουν ή σταματούν την εξέλιξη παθολογικών καταστάσεων του εγκεφάλου, η μη φαρμακολογικές παρεμβάσεις δεν είναι λιγότερο σημαντικές. Οι νέες θεραπευτικές μέθοδοι αναμένεται να επεκτείνουν τον χρόνο που οι ασθενείς ξοδεύουν σε ήπια και μεσαία στάδια άνοιας και όχι την πλήρη θεραπεία της άνοιας που στις περισσότερες περιπτώσεις δεν δημιουργήθηκε από μία και μόνη παθολογική κατάσταση αλλά είναι το αποτέλεσμα μιας πολύπλοκης αλληλεπίδρασης μεταξύ των παθολογικών μηχανισμών του εγκεφάλου π.χ. Αλτσχάιμερ και επιζήμιων και προστατευτικών παραγόντων (π.χ. διατροφικών παραμέτρων, νοητικής και φυσικής δραστηριότητας).
Οι η φαρμακολογικές παρεμβάσεις μπορούν να κατηγοριοποιηθούν σε έξι (6) μεγάλες ομάδες σύμφωνα με το αν επικεντρώνονται στην γνωστική ικανότητα, στις καθημερινές δραστηριότητες, στην συμπεριφορά, στην ευημερία του ασθενή, στην φυσική του κατάσταση ή στις δεξιότητες του φροντιστή και στις ικανότητες αντιμετώπισης. Η γνωστική διέγερση, η γνωστική εξάσκηση και η θεραπεία ανάμνησης βελτιώνουν την γνωστική ικανότητα ενώ επηρεάζουν τις καθημερινές δραστηριότητες στο ελάχιστο.
Η γνωστική αποκατάσταση και η εργοθεραπεία αυξάνουν την αποδοτικότητα σε καθημερινές εργασίες αλλά δεν έχουν σημαντικά αποτελέσματα στη γνώση. Η γνωστική συμπεριφορική θεραπεία και οι τεχνικές αλλαγής της συμπεριφοράς βελτιώνουν τις εναλλαγές στη διάθεση και τις προκλήσεις στην συμπεριφορά. Η θεραπεία με μουσική, η επικύρωση και η αισθητηριακή διέγερση είναι στρατηγικές που καταπολεμούν τα προβλήματα στην συμπεριφορά.
Η φυσική άσκηση βελτιώνει την φυσική κατάσταση και την απόδοση σε καθημερινές εργασίες. Η υποστήριξη του φροντιστή ανακουφίζει τα συμπτώματα κατάθλιψης και συναισθηματικού βάρους και τα εκπαιδευτικά προγράμματα που αφορούν την διαχείριση της συμπεριφοράς συμβάλουν στην μείωση της «δύσκολης» συμπεριφοράς των ανθρώπων με άνοια.
| Ο ΣΤΟΧΟΣ ΤΗΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ | |||||
| Γνωστική λειτουργία | Καθημερινές δραστηριότητες | Συμπεριφορά | Ευημερία του ατόμου με άνοια | Φυσική κατάσταση | Ανταπόκριση του φροντιστή |
| Γνωστική διέγερση | Εργοθεραπεία | Γνωστική-συμπεριφορική θεραπεία (CBT) | Μουσικοθεραπεία | Φυσική άσκηση | Υποστήριξη ομάδων και προγραμμάτων |
| Γνωστική εξάσκηση | Γνωστική αποκατάσταση | Τροποποίηση της συμπεριφοράς | Πολυαισθητηριακή διέγερση | Εξατομικευμένη συμβουλευτική | |
| Λογοθεραπεία | Βοηθητική τεχνολογία | Περιβαλλοντική αναδιάρθρωση και αναδιάρθρωση σχεδιασμού | Αρωματοθεραπεία | ||
| Θεραπεία ανάμνησης | Επικύρωση | ||||
Οι διαφορετικοί τύποι των μη φαρμακολογικών παρεμβάσεων συνίστανται σε διαφορετικά στάδια της ασθένειας. Οι παρεμβάσεις που στοχεύουν την γνωστική λειτουργία και οι δραστηριότητες της καθημερινής ζωής είναι χρήσιμες στα πρώτα στάδια της άνοιας (ήπια άνοια) ενώ στα πιο προχωρημένα στάδια οι θεραπείες στοχεύουν κυρίως την επιθετικότητα, την άσκοπη περιπλάνηση και περαιτέρω συμπεριφορικά συμπτώματα. Στο στάδιο όπου η άνοια είναι σοβαρή, οι παρεμβάσεις στοχεύουν στην διατήρηση της ευημερίας του ατόμου με άνοια. Σημειώνεται ότι η συμβουλευτική και η στήριξη του φροντιστή καθώς και οι βοηθητικές τεχνολογίες παίζουν καθοριστικό ρόλο καθ’ όλη την πορεία της άνοιας.
Όσον αφορά τις βοηθητικές τεχνολογίες οι συσκευές που υποστηρίζουν την ανεξαρτησία, την λειτουργικότητα, την συμμετοχή και την επικοινωνία είναι πολύτιμες στην ήπια και μέτρια άνοια. Οι συσκευές ασφάλειας και εντοπισμού είναι πιο χρήσιμες σε πιο σοβαρά στάδια της άνοιας.
Η εφαρμογή μη φαρμακολογικών παρεμβάσεων στην καθημερινή φροντίδα ρουτίνας έρχεται αντιμέτωπη με έναν αριθμό άλυτων ζητημάτων. Υπάρχουν ακόμα αναντιστοιχίες όσον αφορά τα σχήματα βέλτιστης δοσολογίας και την διάρκεια της κάθε παρέμβασης, τις δυνητικές ωφέλειες ή τις αντενδείξεις των συνδυασμών θεραπειών, τους ενδεχόμενους τύπους της διανομής της θεραπείας χρησιμοποιώντας σύγχρονη τεχνολογία πληροφορίας καθώς και τρόπους αύξησης του κινήτρου της θεραπείας και της προσκόλλησης.