Οι ασθένειες σχετικές με την άνοια χωρίζονται σε τρεις (3) κατηγορίες:

1. Νευροεκφυλιστικές ασθένειες: Οι νευροεκφυλιστικές ασθένειες είναι ασθένειες όπου μια σταδιακή αργή βλάβη του εγκεφάλου και των λειτουργιών του λαμβάνει χώρα. Για παράδειγμα το Αλτσχάιμερ, η μετωποκροταφική άνοια και η άνοια Lewy body.

1. Αγγειακή άνοια: Η αγγειακή άνοια οφείλεται στην διατάραξη της αιμοδοσίας του εγκεφάλου ή των αιμοφόρων αγγείων. Οι διαταράξεις μπορεί να οφείλονται σε θρόμβους αίματος, αιμορραγία ή στένωση των εγκεφαλικών αιμοφόρων αγγείων.
2.  Άλλες ασθένειες: Ένας αριθμός άλλων ασθενειών με άμεση ή έμμεση επιρροή στη λειτουργία του εγκεφάλου μπορούν να προκαλέσουν γνωστική βλάβη όπως για παράδειγμα οι μεταβολικές διαταραχές, η χρόνια έλλειψη των βιταμινών Β ή οι δηλητηριάσεις.

Διάφορες κατηγορίες ασθενειών που προκαλούν άνοια όπως κατανέμονται στη Δανία:

Διάφορες κατηγορίες ασθενειών που προκαλούν άνοια όπως κατανέμονται στη Δανία: 62% Αλτσχάιμερ, 17% Αγγειακή άνοια, 10% Μικτή άνοια (Αλτσχάιμερ και αγγειακή άνοια), 4% Άνοια Lewy body, 2% Άνοια με Πάρκισον, 3% Άλλες ασθένειες.

Η πορεία της ασθένειας εξαρτάται από το τι προκαλεί την ασθένεια. Τα περισσότερα είδη άνοιας είναι προοδευτικές ασθένειες που δεν θεραπεύονται. Ο κύκλος της ασθένειας ποικίλει από ένα χρόνο έως μέχρι και αρκετές δεκαετίες.

Οι ασθένειες που προκαλούν άνοια είναι ως επί το πλείστων μη κληρονομήσιμες. Όσον αφορά το Αλτσχάιμερ μόνο το 2-3% των περιπτώσεων οφείλονται στην κληρονομικότητα. Ο λόγος εμφάνισης του Αλτσχάιμερ είναι εν γένει αβέβαιος. Η μετωποκροταφική άνοια είναι μία κατηγορία που περιλαμβάνει σπάνιες ασθένειες που αντιστοιχούν στο 5-10% του συνολικού αριθμού ασθενειών άνοιας. Στην μετωποκροταφική άνοια το 40% των περιπτώσεων οφείλονται στην κληρονομικότητα.

Η θεραπεία διαφέρει ανάλογα με το ποια ασθένεια είναι η βασική. Η συμβουλευτική και η πρακτική βοήθεια, η φροντίδα και η ανακούφιση των συγγενών είναι σημαντικά κομμάτια της θεραπείας. Επιπλέον οι γιατροί από τη δεκαετία του ’90 έχουν την δυνατότητα να συνταγογραφούν φάρμακα που μειώνουν προσωρινά τα συμπτώματα για παράδειγμα του Αλτσχάιμερ. Στην αγγειακή άνοια που μπορεί να οφείλεται σε θρόμβους αίματος στον εγκέφαλο, η θεραπεία έχει στόχο την πρόληψη της δημιουργίας περισσότερων θρόμβων. Κάποιες από τις ασθένειες μπορούν να θεραπευτούν όπως για παράδειγμα οι μεταβολικές δυσλειτουργίες, η κατάθλιψη και οι παρενέργειες φαρμάκων. Επομένως είναι σημαντικό να ξεκαθαρίσουμε την αιτία των συμπτωμάτων και να υπάρχει διάγνωση το συντομότερο δυνατόν.