Άλλες συμβουλές χειρισμού της συναισθηματικής δυσφορίας

Όπως είδαμε και παραπάνω, για τους ανθρώπους με άνοια η συναισθηματική δυσφορία είναι κάτι κοινό. Δεν είναι δυνατόν να ελέγχουμε τα συναισθήματα του ατόμου που λαμβάνει στην φροντίδα αλλά μπορούμε να ελέγξουμε τις δικές μας αντιδράσεις σε αυτά.

Καθησύχαση: Ξεκίνα κάνοντας την παρουσίαση σου αισθητή. Ένα απλό άγγιγμα μπορεί να ηρεμήσει ένα ταραγμένο άτομο. Όμως η φυσική επαφή μπορεί να ενεργοποιήσει συναισθήματα σε κάποιον που είναι ήδη ταραγμένος. Δοκίμασε να πεις: «Είμαι εδώ για να σε βοηθήσω» ή κάτι παρόμοιο. Απάντησε στο συναισθηματικό περιεχόμενο. Αναγνώρισε και σεβάσου τα συναισθήματα ανεξάρτητα από το αν το άτομο με άνοια αντιδρά σε κάτι σοβαρό ή ασήμαντο. Συγκέντρωσε και πάλι την προσοχή σου. Προτίμησε να κατευθύνεις αλλού την συζήτηση όταν το ασθενής «ξαναζεί» μία κατάσταση που του είναι δύσκολη και οδυνηρή. Χρησιμοποίησε την θετική φυσική προσέγγιση. Να είσαι σίγουρος ότι προσεγγίσεις το άτομο από μπροστά. Η προσέγγιση από πίσω μπορεί να δημιουργήσει άγχος στο άτομο με άνοια.

Μάθε περισσότερα για την θετική φυσική προσέγγιση στο:
https://www.dementiacarecentral.com/video/video-approach/

Προσπάθησε να προσδιορίσεις τον λόγο που υπάρχει πίσω από την δυσφορία. Η επίγνωση της πηγής της δυσφορίας μπορεί να βοηθήσει στην αποκατάσταση του θέματος και να αποφευχθεί στο μέλλον. Δείξε ενσυναίσθηση. Η αρνητική αντίδραση χειροτερεύει την κατάσταση. Τα άτομα με άνοια μπορεί σταδιακά να χάσουν τον εσωτερικό τους κριτή που τους λέει τι είναι κατάλληλο και τι ακατάλληλο. Κάποιοι ασθενείς χρησιμοποιούν βρισιές ή ψάχνουν για αλκοόλ όλο και πιο συχνά καθώς η αρρώστια εξελίσσεται. Οι αισχρότητες είναι ζήτημα ταμπού αλλά μπορεί να αποτελέσει έναν από τους βασικούς τύπους έκφρασης. Αναλόγως, οι άνθρωποι που έχουν κάποια μορφή άνοιας μπορεί να μην αναγνωρίζουν πια τι θεωρείται κοινωνικά και σεξουαλικά κατάλληλο.
Στα τελευταία στάδια της άνοιας, πολλοί άνθρωποι συμπεριφέρονται επιθετικά και με ταραχή. Αυτές οι συμπεριφορές συμβαίνουν κατά την διάρκεια του μπάνιου λόγω υπερδιέγερσης στο περιβάλλον, του ότι αισθάνονται άβολα, αλλαγών στην ρουτίνα τους και του ότι δεν μπορούν να επικοινωνήσουν ή να ολοκληρώσουν μία δουλειά. Μερικές φορές τα φάρμακα μπορεί να βοηθήσουν.
Όταν ένα άτομο με άνοια δεν αντιδρά με τον τρόπο που θα θέλαμε ή έχουμε συνηθίσει μπορεί αυτό να μας αναστατώσει και να μας μπερδέψει. Μη ρίχνεις τι ευθύνες στον ασθενή και μην τον τιμωρείς διότι αυτό θα χειροτερεύσει την κατάσταση. Αντιθέτως πάρε μερικά λεπτά ώστε να καταλάβεις από που προέρχεται αυτή η συμπεριφορά και στη συνέχεια χρησιμοποίησε αποδοτικές στρατηγικές ώστε να την αντιμετωπίσεις. Θυμήσου επίσης ότι η δική σου συμπεριφορά επηρεάζει την κατάσταση. Έλεγξε την γλώσσα του σώματός σου, την έκφραση του προσώπου σου, τον τόνο της φωνής σου και τον τρόπο σου. Σιγουρέψου ότι όλα τα παραπάνω συμφωνούν με το μήνυμα που θέλεις να επικοινωνήσεις.

Άρνηση της βοήθειας: Τα άτομα με άνοια μπορεί να αρνηθούν την βοήθεια ή να την δέχονται από μόνο ένα συγκεκριμένο άτομο. Οι αιτίες είναι η έλλειψη της εμπιστοσύνης και η σύγχυση. Μερικές φορές παίζει ρόλο απλώς το πως προσεγγίζεται ο ασθενής. Χρησιμοποίησε την θετική φυσική προσέγγιση που αναφέρεται πιο πάνω. Εάν το άτομο με άνοια δεν συνεργάζεται για να κερδίσει την ανεξαρτησία του και τον έλεγχο ανάθεσέ του μία δουλειά. Για παράδειγμα: «Θα ήθελες να χτενίσεις τα μαλλιά σου όσο εγώ σου δένω τα κορδόνια των παπουτσιών;»

Επανάληψη: Οι άνθρωποι με άνοια μπορεί να επαναλαμβάνουν πράξεις ή λόγο. Μπορεί να επαναλαμβάνουν μία λέξη ή μία ερώτηση ή να πηγαίνουν μπρος-πίσω. Αυτή η συμπεριφορά μπορεί να οφείλεται στο άγχος ή στον φόβο. Αυτή η επανάληψη δημιουργεί ένα αίσθημα ασφάλειας και οικειότητας. Επίσης μπορεί να είναι ένα αποτέλεσμα του ότι θυμούνται συγκεκριμένα πράγματα και ξεχνούν τι είχε ειπωθεί προηγουμένως. Επέτρεψε στο άτομο να παίρνεις μέρος σε επαναλαμβανόμενες δραστηριότητες όπου νοιώθει άνετα και δεν τον βλάπτουν. Εάν τον βλάπτουν άλλαξε την κατεύθυνση της προσοχής σε μία άλλη ακίνδυνη και χρήσιμη δραστηριότητα.

Συσσώρευση: Μερικοί άνθρωποι με άνοια συσσωρεύουν το φαγητό ή άλλα πράγματα δημιουργώντας έτσι μία προσωπική συλλογή ή απόθεμα. Αυτό είναι συνήθως ακίνδυνο και κάνει το άτομο να αισθάνεται ασφάλεια και ότι έχει την έλεγχο. Οι άνθρωποι με άνοια μπορεί να κρύβουν πράγματα σε μέρη που φύλαγαν πράγματα παλαιότερα όπως κάτω από στρώματα, σε συρτάρια ή μέσα σε βάζα. Μην μαλώνεις και μην διορθώνεις το άτομο, προσπάθησε να προσαρμοστείς. Να παρεμβαίνεις μόνο εάν η συμπεριφορά είναι υπερβολική ή καταστροφική. Έλεγξε τα μέρη όπου το άτομο συνηθίζει να κρύβει πράγματα, τα σκουπίδια και τα άπλυτα.

Αϋπνία/διαταραχές ύπνου: Τα άτομα με άνοια μπορεί να έχουν δυσκολία στο να κοιμηθούν ή μπορεί να κοιμούνται πολλές ώρες την ημέρα και να μένουν ξύπνιοι το βράδυ. Η αϋπνία μπορεί να οφείλεται στις αλλαγές στον εγκέφαλο λόγω της άνοιας καθώς και στις αλλαγές στην συμπεριφορά και στην ρουτίνα τους. Χρησιμοποίησε το τεχνητό ή το φυσικό φως για να βοηθήσει στο πότε είναι μέρα και πότε νύχτα (ώρα ύπνου). Μπορείς να χρησιμοποιήσεις κουρτίνες για να μπλοκάρεις το φως. Επίσης μπορείς να αποτρέψεις την συχνή ξεκούραση του ατόμου (μικροί ύπνοι κατά την διάρκεια της μέρας) και να το βοηθήσεις να πηγαίνει για ύπνο τη νύχτα και να σηκώνεται κάθε πρωί την ίδια ώρα. Απόφυγε να δίνεις στον ασθενή καφεΐνη ειδικά στο μεσημεριανό. Σκέψου την επιλογή της καναβιδιόλης (CBD) η οποία βοηθάει στην αϋπνία. Η άσκηση και οι δραστηριότητες μέσα στη μέρα βοηθούν επίσης στον καλύτερο ύπνο το βράδυ. Προγραμμάτισε για παράδειγμα έναν περίπατο για το απόγευμα-βράδυ που θα γίνει σε μια συγκεκριμένη ώρα ήσυχα.

«Ηλιοβασίλεμα»: Το «ηλιοβασίλεμα» αναφέρεται στην αύξηση της σύγχυσης, της ταραχής, του αποπροσανατολισμού και του άγχους που ξεκινούν το σούρουπο και συνεχίζονται κατά την διάρκεια της νύχτας. Αυτά τα επεισόδια μπορεί να οφείλονται στην κούραση στο τέλος της μέρας και στην σύγχυση λόγω προβλημάτων στο βιολογικό ρολόι (η σωματική αίσθηση της ώρας της ημέρας). Κλείσε τις κουρτίνες πριν σκοτεινιάσει και άναψε τα φώτα. Χειρίσου την περίεργη συμπεριφορά και την αϋπνία όπως περιγράφεται πιο πάνω.

Βωμολοχία: Μερικές φορές οι άνθρωποι με άνοια βρίζουν ή «καταριούνται». Αυτό είναι αλήθεια ανεξάρτητα από το αν το άτομο έβριζε ή όχι πριν την ασθένεια ή εάν το έκανε μόνο σε ιδιωτικές στιγμές στο σπίτι του. Μπορεί να είναι δύσκολο για τους συγγενείς και τους φροντιστές όταν ακούν ένα άτομο να βρίζει όλο και περισσότερο αλλά υπάρχουν κάποιες απλές εξηγήσεις οι οποίες έχουν την ρίζα τους στην έλλειψη ελέγχου των παρορμήσεων. Παράμεινε ήρεμη/ος και υπενθύμισε στον εαυτό σου ότι ο ασθενής δεν συμπεριφέρεται έτσι επίτηδες με σκοπό. Άλλαξε την προσοχή του ατόμου αλλάζοντας θέμα συζήτησης ή ανοίγοντας την τηλεόραση ώστε να αποσπαστεί η προσοχή του απ’ το βρίσιμο.
https://www.dementiacarecenttral.com/video/swearing/

Περιπλάνηση: Οι άνθρωποι με άνοια μπορεί να περιπλανιούνται λόγω βαρεμάρας για να ανακουφίσουν το άγχος τους λόγω πείνας ή δίψας ή απλώς λόγω της σύγχυσή τους. Μπορεί επίσης να αισθάνονται ότι χρειάζεται να ψάξουν για κάποιον ή για κάτι ή να πιστεύουν ότι χρειάζεται να βρίσκονται κάπου.

Συμβουλές: Προσέξτε τον ασθενή. Κλειδώστε τις πόρτες και επενδύστε σε βραχιολάκια αναγνώρισης ή συσκευές εντοπισμού. Εάν είναι δυνατόν δοκιμάστε τεχνολογικές λύσεις για να δημιουργήσετε περισσότερες δυνατότητες κίνησης.
Ακράτεια: Η ακράτεια συχνά γίνεται προβληματική στα τελευταία στάδια του ανθρώπου με άνοια. Αυτό μπορεί να είναι αποτέλεσμα της μείωσης του ελέγχου στην ουροδόχο κύστη και στο έντερο, της επιλογής ρούχων που είναι δύσκολο να αφαιρεθούν, της κατανάλωσης υπερβολικής ποσότητας καφέ ή τσαγιού, της παράλειψης χρήσης της τουαλέτας ή απλώς λόγω του ότι ξεχνά που είναι το μπάνιο ή πως χρησιμοποιείται.
Η σήμανση για το μπάνιο πρέπει να είναι ξεκάθαρη. Προγραμμάτισε τακτική χρήση του μπάνιου σε διαλείμματα και προσπάθησε να φορά ο ασθενής ρούχα που να μπορεί να τα βγάλει εύκολα.
Επιθετική συμπεριφορά: Ένα άτομο με άνοια μπορεί να είναι λεκτικά ή σωματικά επιθετικό. Για παράδειγμα μπορεί να απειλεί κάποιον άλλον, να ουρλιάζει, να τσιμπάει, να τραβάει τα μαλλιά και να δαγκώνει. Μετά την εμφάνιση της άνοιας το άτομο μπορεί να μην ξέρει πως να επικοινωνεί τις ανάγκες του και η επιθετική συμπεριφορά μπορεί να είναι ο τρόπος του να επικοινωνεί αυτό που χρειάζεται για να το πάρει. Το άτομο μπορεί να πονά, να είναι μπερδεμένο, αγχωμένο, ταραγμένο, ή η επιθετική συμπεριφορά μπορεί να είναι ένας γενικότερος μηχανισμός άμυνας.
Εάν ταραχτείς με την συμπεριφορά αυτή απόφυγε τις φωνές και δώσε χρόνο στον εαυτό σου για να ηρεμήσεις πριν απαντήσεις. Να παράσχεις καθησύχαση και αναγνώριση για το πως νοιώθει ο ασθενής. Δώστου βήμα στις καταστάσεις αλλά βάλε και όρια ειδικά όταν η επιθετική συμπεριφορά εμπλέκει και άλλα άτομα.
Η απάντηση στην ερώτηση «Πώς αντιμετωπίζονται μη αναμενόμενες συμπεριφορές ατόμων με άνοια με βάση τις αξίες μας;» είναι ότι αυτή η ερώτηση είναι πολύπλοκη. Υπάρχει πάντα αλληλεπίδραση μεταξύ του ατόμου με άνοια και του φροντιστή. Θυμήσου ότι δεν μπορείς να έχει πάντα τον έλεγχο συμπεριφοράς του ασθενή αλλά μπορείς να ελέγξεις την δική σου αντίδραση: να γνωρίζεις την επιρροή της δικής σου συμπεριφοράς σε έναν άνθρωπο με άνοια.
Οι αξίες του ολλανδικού κώδικα δεοντολογίας οδηγούν στο χτίσιμο μιας επαγγελματικής στάσης. Ο συνδυασμός των προσωπικών αξιών και της γνώσης βοηθούν τον φροντιστή να αντιμετωπίζει τους ασθενείς με σεβασμό και συμπόνια. Είναι απαραίτητο να έχουμε γνώση των διαφορετικών τύπων άνοιας και του ιστορικού του ασθενή. Το να ξέρουμε την ιστορία και τις συνήθειες του ατόμου βοηθά στην μείωση και διαχείριση της μη αναμενόμενης συμπεριφοράς.